Aktualności Aktualności

Święty żuk

Skarabeusze to chrząszcze należące do nadrodziny żukokształtnych (Geotrupidea) i rodziny poświętnikowatych (Scarabaeidae). Ich kult jako świętych żuków sięga czasów starożytnego Egiptu. Były tam czczone jako istoty odradzające się z niczego i jako symbol jednego z bogów – Chepri, czyli tego, który się odradza.

Na świecie opisano około 30 gatunków należących do tej rodziny.  Występują przede wszystkim w strefie śródziemnomorskiej Afryki, Europy i Azji. W Polsce żaden z nich nie występuje, jednak znanych jest u nas kilkanaście gatunków blisko z nimi spokrewnionych i mających bardzo podobny wygląd oraz biologię - żuków (rodzina Geotrupidae), jak np. żuk gnojarz, żuk leśny, czy posiadający niebiesko lub fioletowo błyszczące, gładkie pokrywy, żuk wiosenny. W  naszym kraju zasiedlają one zarówno lasy,  pola, jak i łąki. Warunkiem ich występowania jest dostępność świeżych odchodów różnych zwierząt.

W czasach starożytnego Rzymu skarabeusze były mumifikowane, tak jak ważniejsi i bogatsi ludzie.

Biologia tej grupy owadów jest bardzo interesująca, a ich rola w środowisku nie do przecenienia.

Chrząszcze odżywiają się świeżym nawozem (odchodami) zwierząt stałocieplnych, przede wszystkim ssaków. Czasami spotyka się je także na padlinie. Chrząszcze te bardzo dobrze latają i szybko docierają do świeżego nawozu wyczuwając go zmysłem węchu z dużych odległości.  Potrafią wyjątkowo szybko „zutylizować” odchody, przez co stają się bardzo efektywnymi czyścicielami otoczenia.

Skarabeusze były bardzo cennym motywem wykorzystywanym w sztuce np. w postaci biżuterii, pieczęci lub amuletów.

Odchody są też pożywieniem dla larw, które rozwijają się w utworzonej przez rodzica kulce. Kulkę formuje i toczy samiec, za nim podąża samica, która w wybranym miejscu i w odpowiednim czasie złoży w niej jajo. Kulka zakopywana jest dość głęboko w ziemi, tak aby wyeliminować ryzyko wyschnięcia. Dzięki zakopaniu zabezpieczona jest również przed niekorzystnym oddziaływaniem innych czynników, takich, jak np. deszcz czy drapieżniki, głównie owadzie. Skarabeusze mają bardzo mało potomstwa. Mówi się, że może to być zaledwie kilka sztuk, ponieważ sformowanie kulki oraz jej toczenie (zawsze tylnymi odnóżami – żuk idzie do tyłu) wymaga bardzo dużego wysiłku. Bardzo często obserwowano walki o gotowe, sporządzone przez inne osobniki, kule. W jednej kulce nawozu znajduje się tylko jedno jajo, z którego wylęgnie się larwa, a "pokarm" w niej zgromadzony musi wystarczyć do pełnego rozwoju młodego owada.