Nie ma dymorfizmu płciowego w upierzeniu, samica jest znacznie większa od samca. U sowy tej występuje dłuższy ogon niż u innych gatunków tej rodziny ptaków. Charakterystyczna jest też jasna szlara z szerokimi paskami po bokach.

Sowa jarzębata jest wyjątkiem pośród sów, gdyż jest aktywna w dzień.Z reguły jest to gatunek osiadły, zamieszkujący tundrę, tajgę oraz lasy iglaste. Najczęściej występuje na terenie Euroazji od Norwegii, Szwecji i Finlandii poprzez Syberię do Kamczatki i centralnej Azji a także w Ameryce Północnej od Alaski po Półwysep Labrador.  W naszym kraju możemy ją zobaczyć tylko zimą i tylko wyjątkowo: gdy w jej północnej ojczyźnie zima okazała się jeszcze sroższa niż zwykle, a siarczysty mróz naszego stycznia to dla niej miła (bo ciepła) odmiana albo, gdy na Dalekiej Północy nastąpiło czasowe załamanie populacji gryzoni i po prostu nie ma co jeść. Na Podlasiu gatunek ten stwierdzony był około 10 razy, w Polsce w XX wieku obserwowana około 50 razy.

Sposobem polowania przypomina jastrzębia. Jest agresywna w pobliżu gniazda.Gatunek mało płochliwy, żywi się głównie gryzoniami, czasem ptakami, poluje głównie o świcie i przed zmierzchem. Sowa Jarzębata potrafi też zlokalizować i wydobyć gryzonia nawet spod trzydziestocentymetrowej warstwy śniegu. Gdy zabraknie myszy, norników i lemingów, z powodzeniem będzie polować na inną zdobycz – nawet dużo większą i cięższą od siebie!

W Polsce gatunek ten podlega ochronie ścisłej.

Z tym rzadko wystepującym gatunkiem sowy w Polsce miał okazję spotkać się podleśniczy Leśnictwa Cieliczanka (Nadleśnictwo Żednia).