Stosowane dotychczas profesjonalne metody oceny ryzyka stają się niewystarczające. Potrzebujemy rozwiązań, które pozwolą identyfikować i ograniczać każde istniejące ryzyko, które jest istotne dla efektywnego zarządzania Puszczą Białowieską – wskazuje Andrzej Nowak, dyrektor z Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku.

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku jest pierwszą jednostką Lasów Państwowych, która standaryzuje stosowane metody oceny ryzyka z wykorzystaniem rozwiązań opierających się na modelu Management of Risk (M_o_R). Metodyka M_o_R® jest strukturalnym podejściem do zarządzania ryzykiem oraz do budowy polityki instytucji w tym obszarze. Pokazuje również jej powiązanie z aspektami zarządzania ryzykiem, prezentowanymi w standardach zarządzania programami (MSP™) i projektami (PRINCE2®). To jedna z najbardziej rozpowszechnionych metodyk zarządzania ryzykiem. Celem metody jest wspieranie organizacji w efektywnym zarządzaniu ryzykiem na każdym poziomie zarządczym – począwszy od operacyjnego, a skończywszy na strategicznym. Jest to kompleksowy system technik, narzędzi oraz zasad i schematów postępowania, które pozwalają na maksymalizację prawdopodobieństwa osiągnięcia zakładanych przez organizację celów.

Stosowane przez nas dotychczasowe metody zostaną zastąpione rozwiązaniami opierającymi się na powszechnie stosowanych międzynarodowych standardach – wyjaśnia dyrektor. Zgodnie z zaleceniami IUCN wprowadzamy plan zarządzania ryzykiem. Wykorzystuje on dobre praktyki podejścia Risk Management Standard, norm serii ISO 31000 oraz metodyki Management of Risk (M_o_R), które są właściwymi narzędziami do rzeczywistej analizy, identyfikacji i oceny wszystkich ryzyk. Wybrane podejście zarządcze pozwoli nie tylko systematycznie identyfikować rzeczywiste ryzyka, ale przede wszystkim stosować profesjonalną ocenę i dobór właściwych działań ograniczających ryzyka – dodaje dyrektor Nowak.

Plan oceny ryzyka, który stanowi ewolucję w stosowanych dotychczas przez leśników metod oceny ryzyka, został opracowany przez dr. Bartosza Gruczę, eksperta ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Integralną częścią planu oceny ryzyka jest jednolity rejestr ryzyk, którego aktualizacja przeprowadzona została podczas warsztatów wprowadzających tą  metodykę w puszczańskich Nadleśnictwach i Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku. Stworzony przez leśników rejestr ryzyk będzie aktualizowany na bieżąco, a opracowany plan znajdzie zastosowanie przy realizacji zadań prowadzonych przez RDLP w Białymstoku i w puszczańskich nadleśnictwach.

W opracowanym przez ekspertów IUCN przeglądzie technicznym czytamy (tłumaczenie na język polski):

(…) „Przedstawione OOŚ [Oceny Oddziaływania na Środowisko] uwzględnia w szczególności potencjalne oddziaływania na OUV obiektu, analizując mogące wystąpić zaburzenia cech istotnych dla wartości obiektu uznanych na podstawie kryterium (IX), jak również dla konkretnych gatunków zidentyfikowanych zgodnie z kryterium (X), a także dla integralności obiektu. W OOŚ uwzględniono również potencjalne oddziaływania transgraniczne na białoruską część obiektu. Takie podejście uznaje się za właściwe do oceny potencjalnych oddziaływań na OUV, a tym samym do spełnienia kryteriów takiej oceny.” (…)

(…) „OOŚ została przygotowana z wykorzystaniem technik systemu informacji geograficznej (GIS) oraz fachowych ekspertyz celem zidentyfikowania potencjalnego wpływu modernizacji drogi na "obszary mające istotne znaczenie dla zachowania OUV".” (…)

To doskonała wiadomość. Jesteśmy zadowoleni z treści przedstawionych w przeglądzie technicznym wykonanym przez ekspertów IUCN na zlecenie UNESCO, którzy dostrzegli profesjonalizm nasz i naszych partnerów. Modernizacja drogi Narewkowskiej jest bezpieczna dla Puszczy Białowieskiej – wskazuje Andrzej Nowak, dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku. Postąpiliśmy zgodnie z rekomendacjami przedstawionymi przez UNESCO. Wstrzymaliśmy prace na drodze Narewkowskiej i zleciliśmy dodatkową ocenę oddziaływania modernizacji drogi leśnej na wyjątkową uniwersalną wartość (OUV) Puszczy Białowieskiej. Zgodnie z zapisami rekomendacji i procedurami dla tego obiektów światowego dziedzictwa przekazaliśmy opracowaną przez ekspertów z Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej dodatkową ocenę do UNESCO, a następnie wznowiliśmy prace na drodze – przedstawia Andrzej Nowak. Spełniliśmy wszystkie oczekiwania UNESCO w tym zakresie – podsumowuje dyrektor.

Modernizacja drogi Narewkowskiej rozpoczęła się w 2017 roku. W następstwie działań podjętych przez aktywistów UNESCO wskazało na konieczność wstrzymania prac na czas opracowania dodatkowej oceny oddziaływania prowadzonej modernizacji na uniwersalną wyjątkową wartość obiektu światowego dziedzictwa Puszcza Białowieska. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku zleciła opracowanie dodatkowej oceny zewnętrznym ekspertom. Zgodnie z procedurami opracowana dodatkowa ocena została przekazana do UNESCO. Prace zostały wznowione. Zakończenie modernizacji nastąpi pod koniec 2019 roku.

Plan przeciwpożarowego zabezpieczenia i gaszenia pożarów lasu stanowi ważny element zintegrowanego planu zarządzania obiektem Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO. Plan został przygotowany na zlecenie Ministerstwa Środowiska przez zespół profesora Ryszarda Szczygła, kierownika Laboratorium Ochrony Przeciwpożarowej Lasu Instytutu Badawczego Leśnictwa przy udziale Państwowej Straży Pożarnej, Białowieskiego Parku Narodowego, Generalnej Dyrekcji Lasów Państwowych, Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku oraz przedstawicieli organizacji pozarządowych i zatrudnionych przez nie zagranicznych ekspertów: Anji Hoffmann (Niemcy) i profesora Dominika Kułakowskiego (USA), którzy wzięli czynny udział w pracach nad planem.

Plan przeciwpożarowego zabezpieczenia i gaszenia pożarów lasu jest dla nas priorytetowy
z uwagi na stan Puszczy Białowieskiej. Ten plan to jeden z dokumentów dopełniających zintegrowany plan zarządzania obiektem – wyjaśnia Adam Pawłowski, ekspert ds. pożarnictwa
w Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych. Dokument dotyczy bezpieczeństwa ludzi i jest szczególnie ważny dla zachowania obiektu, dlatego został opracowany w pierwszej kolejności – dodaje Pawłowski.

Dokument przygotowywany we współpracy z interesariuszami

W prace nad dokumentem włączeni zostali różnorodni interesariusze, w tym zagraniczni eksperci zatrudnieni przez organizacje pozarządowe. Eksperci wzięli udział w wizji terenowej, podczas której  przedstawiono im problematykę zagrożenia pożarowego i gaszenia pożarów w Puszczy Białowieskiej. Spostrzeżenia ekspertów zgłoszone podczas wizji zostały uwzględnione w dokumencie.

Dyskusja o planie

Profesjonalizm polskich służb związanych z ochroną przeciwpożarową lasu oraz dotychczasowe działania leśników dążące do zmniejszenia zagrożenia pożarowego w Puszczy Białowieskiej, zostały docenione przez zagranicznych ekspertów, którzy po przeprowadzonej na kilkanaście dni przed spotkaniem wizji terenowej zobowiązali się również do pisemnego przedstawienia rekomendacji. Wnioski te trafiły do leśników i zespołu profesora kilka godzin przed spotkaniem.

Podczas spotkania rekomendacje dotyczące planu przedstawili także przedstawiciele organizacji pozarządowych: Adam Bohdan z Fundacji Dzika Polska i Tomasz Pezold Knezevic z Fundacji WWF Polska. Przedstawiciele NGO podkreślili, że nie mają zastrzeżeń do zaprezentowanego dokumentu z merytorycznego punktu widzenia i w dużej mierze jest on zgodny z rekomendacjami powołanych przez nich ekspertów.

Burzliwą dyskusję wywołał wniosek NGO dotyczący kontrolowanego wypalania obszarów z bujną pokrywą trawiastą. Przedstawiciele Państwowej Straży Pożarnej podnieśli problem z zabezpieczeniem terenu takich działań. Wskazywali na doświadczenia w innych krajach, m.in. w Szwecji, gdzie takie prace prowadzi się na obszarach wysp czy półwyspów ograniczonych w sposób naturalny barierami uniemożliwiającymi rozprzestrzenianie się ognia. Do zagadnienia odniósł się również profesor Ryszard Szczygieł, który krótko przedstawił problemy z zabezpieczeniem terenu podczas realizacji projektu kontrolowanego wypalania wrzosowisk w ramach ochrony czynnej prowadzonego przez Instytut Badawczy Leśnictwa.

16 grudnia 2019 roku opracowany dokument trafił do Ministerstwa Klimatu.

Informacje zaprezentowane w reklamie emitowanej w wynikach wyszukiwania Google są nieprawdziwe.

Treść reklamy

Za emisję powyższej reklamy odpowiedzialna jest Fundacja WWF Polska. Treści zastosowane w reklamie w formie oznajmiającej nie mają nic wspólnego ze stanem faktycznym i wprowadzają opinię publiczną w błąd.

Stan prawny dotyczący Puszczy Białowieskiej

W lipcu 2019, podczas 43. Sesji Komitetu UNECO Komitet podjął decyzję w sprawach dotyczących Puszczy Białowieskiej. Puszcza nie została wpisana na listę obiektów światowego dziedzictwa w zagrożeniu.

Dokumenty z 43. Sesji Komitetu UNESCO, w tym treść decyzji, znajdują się na stronie:

• https://whc.unesco.org/en/sessions/43COM/documents/

Treść decyzji dostępna jest na stronie UNESCO pod adresem:

• https://whc.unesco.org/archive/2019/whc19-43com-7B-en.pdf (strona 33).

W związku z emisją reklamy w systemie Google Ads o treści wskazanej powyżej skierowaliśmy do Fundacji WWF Polska żądanie wstrzymania reklamy, której treść wprowadza opinię publiczną w błąd.

Treść wniosku przekazanego do Fundacji:

Wezwanie do natychmiastowego wstrzymania reklamy i usunięcia treści wprowadzających opinię publiczną w błąd

GFFFV to angielski skrót, oznaczający Ground Forest Fire Fighting using Vehicles. W ramach Mechanizmu Ochrony Ludności Unii Europejskiej Polska posiada sześć takich modułów, wyspecjalizowanych w gaszeniu wielkoobszarowych pożarów lasów. Zlokalizowane są one w miastach: Białystok, Olsztyn, Szczecin, Poznań,  Kraków i Wrocław.  Z tych 6 modułów, 3 są w stałej dyspozycji i w ciągu kilku godzin od zadysponowania mogą wyruszyć na zagraniczną misję. Każdy moduł jest samowystarczalny: poza typowym sprzętem gaśniczym, używanym przy pożarach lasów strażacy dysponują też zapleczem logistycznym: namiotami, kuchnią polową, centrum łączności i wszystkim, co potrzebne jest do rozbicia tymczasowej bazy strażaków w terenie.  W ubiegłym roku moduły Zachodniopomorski i Wielkopolski GFFFV Państwowej Straży Pożarnej zasłynęły skuteczną akcją gaszenia pożarów lasu w Szwecji. Moduł GFFFV przeznaczony jest to działań poza granicami Polski, tak więc jednym z elementów ćwiczeń było sformowanie kolumny pojazdów w Czeremsze oraz przekroczenie granicy przez przejście graniczne w Połowcach. Same epizody gaszenia pożarów lasów miały miejsce w okolicach miejscowości Topiło.

Kryptonim MISJA 2019

W scenariuszu ćwiczeń zaplanowano, że w fikcyjnym kraju „Topilandii” obejmującym obszar całej Puszczy Białowieskiej po dwóch stronach granicy znajdują się olbrzymie ilości suchej biomasy, do tego od dłuższego czasu panuje w regionie dokuczliwa susza. Dochodzi do licznych, trudnych do opanowania pożarów terenów leśnych. Najgorsza sytuacja jest w południowej części kompleksu. Konieczna jest ewakuacja ludności z części miejscowości puszczańskich. Strażacy z trudem bronią miejscowości Topiło i pobliskiego Majdanu. W wyniku długotrwałych działań siły lokalne są na wyczerpaniu. Na pomoc strażakom z Topilandii wyrusza moduł gaśniczy GFFFV z województwa podlaskiego.

W godzinach popołudniowych jednostki modułu docierają do miejscowości Topiło, w której mieści się lokalny sztab kryzysowy „Topilandii”. Po krótkiej naradzie i wyznaczeniu odcinków bojowych strażacy z podlaskiego modułu wchodzą do akcji przejmując linie obrony miejscowości Majdan od wyczerpanych kolegów z Topilandii (druhowie okolicznych OSP). Niestety niezwykle trudne warunki atmosferyczne – silny wiatr oraz ogromna ilość palnych materiałów na dnie lasu, pomimo użycia samolotu gaśniczego nie pozwoliły na utrzymanie wyznaczonych linii obrony. W godzinach nocnych konieczna była ewakuacja rozwiniętych odcinków bojowych, a następnie wyznaczenie kolejnych linii obrony, zbudowanie nowych magistrali doprowadzających wodę i ponowna próba obrony zagrożonej miejscowości. Akcja zakończyła się rano, pożar został opanowany a strażacy po całonocnych manewrach mogli udać się na krótki odpoczynek.

Ćwiczenia zakończyły się we wczesnych godzinach popołudniowych po zwinięciu obozowiska.

Manewry zweryfikowały w praktyce gotowość do szybkiego wyjazdu i koncentracji modułu gaśniczego GFFFV Białystok oraz możliwości podjęcia natychmiastowych działań po dojeździe na miejsce prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczej. Pozwoliły również strażakom z województwa podlaskiego na zapoznanie się ze specyfiką prowadzenia akcji w trudnym terenie Puszczy Białowieskiej w zagrożeniu związanym ze znajdującą się na dnie lasu ogromną ilością palnych materiałów. W części warsztatowej mogli oni zapoznać się informacjami dotyczącymi sposobów identyfikowania w terenie leśnym, obszarów stanowiących szczególne zagrożenie pożarowe, zapoznać się ze specyfiką różnych map leśnych i udoskonalić umiejętność ich czytania oraz poznać szczegóły procedury w przypadku katastrofy statku powietrznego na terenie leśnym. Warsztaty prowadzili eksperci z: Laboratorium Ochrony Przeciwpożarowej Lasu Instytutu Badawczego Leśnictwa, Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych oraz Państwowej Komisji Badania Przyczyn Wypadków Lotniczych.

Stopień zagrożenia pożarowego w Puszczy Białowieskiej w pierwszej połowie roku 2019

Należy zauważyć, że w tym roku od początku sezonu pożarowego na obszarze Puszczy Białowieskiej utrzymuje się duże zagrożenie pożarowe. Wzrosła również liczba pożarów w połowie sezonu pożarowego, do końca czerwca br. zanotowano już 9 pożarów, dla porównania w całym, rekordowym ubiegłym roku było ich 10. Wszystko wskazuje na to, że ten rok będzie kolejnym rekordowym rokiem w Puszczy.

Przedstawiony poniżej wykres prezentuje wykonane pomiary i wskazania na poziom zagrożenia pożarowego. W czerwcu na 30 wykonanych pomiarów aż 28 wskazań (93,33%) dotyczyło istotnego ryzyka pożarowego -16 razy wskazano średnie zagrożenie pożarowe, a 12 razy wskazano duże zagrożenie pożarowe, co stanowi odpowiednio 53,33% i 40% wskazań. Obserwowany poziom zagrożenia w czerwcu pokazuje średnie zagrożenie z tendencją do dużego zagrożenia pożarowego
dla Puszczy Białowieskiej. Pomiary zostały wykonane metodą IBL, a zaprezentowane poniżej dane przygotowane na podstawie danych z bazy IBL (http://bazapozarow.ibles.pl/zagrozenie/).

W niedzielne południe, w leśnictwie Łozice, zapaliła się ściółka leśna na powierzchni 10 arów oraz pnie drzew na wysokości 10 metrów. Dzięki szybko i sprawnie przeprowadzonej akcji gaśniczej ogień nie rozprzestrzenił się w koronach drzew.
To już kolejny pożar w Nadleśnictwie Hajnówka w przeciągu tygodnia i kolejny w tym roku w Puszczy Białowieskiej. W akcji gaśniczej wzięły udział jednostki Komendy Powiatowej Straży Pożarnej w Hajnówce oraz jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej w Orzeszkowie, Werstoku i Mochnatem. Do gaszenia pożaru zużytych zostało 28 000 litrów wody.

Dzięki systematycznym ćwiczeniom, w które zaangażowane są wszystkie służby utrzymujemy sprawność, która pozwala szybko wykrywać i zwalczać pożary, których w Puszczy Białowieskiej jest coraz więcej – mówi Mariusz Agiejczyk, nadleśniczy z Nadleśnictwa Hajnówka. Ostatni pożar pokazuje jak niebezpiecznie jest w Puszczy Białowieskiej. Wysokie temperatury, przesuszona ściółka, brak opadów, a do tego ogromna ilość martwego drewna zalegająca w Puszczy to istotne czynniki, które to istotnie zwiększają ryzyko wystąpienia pożaru. Powierzchnia Puszczy Białowieskiej to 62 000 hektarów, na których znajduje się obecnie ponad 6 751 800 ton martwego drewna (stan na koniec 2017 roku). To blisko 7 razy więcej niż w 2011 roku kiedy było go tylko 979 600 ton. Obserwowany jest bardzo duży, obecnie notowany na poziomie 589% w odniesieniu do roku 2011 – dodaje Mariusz Agiejczyk. Przy takiej pogodzie drzewo wysycha i stanowi paliwo, ogromna ilość paliwa. Nie chcę sobie nawet wyobrażać sytuacji, w której przyjdzie nam się zmierzyć z wielkopowierzchniowym pożarem w Puszczy w takich warunkach – podsumowuje nadleśniczy.

Wszystko wskazuje na to, że ten rok będzie kolejnym rekordowym rokiem w Puszczy. W 2018 roku w Puszczy Białowieskiej odnotowano 10 razy więcej pożarów niż w roku 2017 lub 2016. W tym roku strażacy walczyli z 4 pożarami, a jak pokazują kolejne tygodnie to zapewne nie koniec pożarów w Puszczy.

Rośnie liczba pożarów w Polsce, Europie i na świecie

Według szacunków Komisji Europejskiej na temat pożarów lasów w Europie, na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej liczba pożarów będzie stale wzrastać. Według danych Komisji pożary w 2017 roku zniszczyły ponad 1,2 mln ha lasów i innych obszarów w Europie – to więcej niż wynosi całkowita powierzchnia Cypru. Pożary spowodowały śmierć 127 osób – osób cywilnych i strażaków – oraz straty gospodarcze w szacowanej wysokości niemal 10 mld euro. Ekstremalne warunki pogodowe wzbudzają pożary i utrudniają ich gaszenie. Ponad 90% pożarów jest wywołanych przez człowieka. Zdaniem komisarzy rosnące zagrożenie w Polsce, Europie i na świecie wymaga zdeterminowanych działań w celu ochrony, w tym większych inwestycji w gospodarkę leśną w celu zapewnienia stosowania najlepszych praktyk w całej UE. Zdaniem komisarzy pożary są coraz częstsze i mają coraz większy zasięg. W najnowszym sprawozdaniu wykazano, że istnieje wyraźna tendencja o wydłużania się okresów pożarów w porównaniu z poprzednimi latami, a obecnie pożary wybuchają również w innych porach niż suche i gorące miesiące letnie (lipiec-wrzesień). Nie inaczej jest w Polsce.

Monitorowany stopień zagrożenia pożarowego w Puszczy Białowieskiej w pierwszej połowie roku 2019

Przedstawiony poniżej wykres prezentuje wykonane pomiary i wskazania na poziom zagrożenia pożarowego. W czerwcu na 30 wykonanych pomiarów aż 28 wskazań (93,33%) dotyczyło istotnego ryzyka pożarowego -16 razy wskazano średnie zagrożenie pożarowe, a 12 razy wskazano duże zagrożenie pożarowe, co stanowi odpowiednio 53,33% i 40% wskazań. Obserwowany poziom zagrożenia w czerwcu pokazuje średnie zagrożenie z tendencją do dużego zagrożenia pożarowego
dla Puszczy Białowieskiej. Pomiary zostały wykonane metodą IBL, a zaprezentowane poniżej dane przygotowane na podstawie danych z bazy IBL (http://bazapozarow.ibles.pl/zagrozenie/).

Dla przypomnienia przedstawiamy w poniższej tabeli obowiązujące nas Strefy UNESCO

Z powyższej tabeli wynika, że ścinka drzew jest dozwolona w każdej ze stref ( kolumna 4 i 5), bez względu na gatunek i wiek drzewa, w przypadkach uzasadnionych bezpieczeństwem użytkowników dróg lub pożarowym. Natomiast pozyskanie drewna jest dozwolone w strefie ochrony czynnej (strefa nr 3 – drzewostany, drzewa w wieku do 100 lat) w ramach cięć sanitarnych (wycinka drzew suchych, złamanych, wywróconych z naderwanym systemem korzeniowym i itp.).

Modliszka zwyczajna (Mantis religiosa) pierwszy raz była stwierdzona na terenie Puszczy Białowieskiej w 2011 r., jednak obecnie coraz częściej można ją tam spotkać.

Tym razem samca modliszki zwyczajnej zauważył na łące podleśniczy Michał Androsiuk. Skąd wiadomo, że był to samiec? Podczas obserwacji owad przeleciał kilkanaście metrów, a zdolność lotu w tym gatunku posiada tylko jedna płeć, czyli samce.

Przez wiele lat w Polsce owad ten był uważany za rzadkość, jest umieszczony w Czerwonej Księdze z kategorią EN, jako gatunek bardzo wysokiego ryzyka, i jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. 

Modliszka zwyczajna głównie występuje na stanowiskach o szczególnie sprzyjającym mikroklimacie, głównie na południu Polski. Jednak w 2017 r. zaobserwowano ją także w łódzkich lasach. Większy zasięg występowania drapieżnego owada jest spowodowany coraz cieplejszymi i suchszymi porami roku.

Modliszka zwyczajna jest jedynym owadem z rodziny modliszkowatych występującym w Polsce. Natomiast na południu Europy żyje kilka innych gatunków modliszek, m.in. śródziemnomorska, niepozorna czy mała.

Dzięki charakterystycznym chwytnym przednim odnóżom, które złożone wyglądają jak do modlitwy – stąd nazwa gatunkowa, oraz trójkątnej głowie, owada tego nie da się pomylić z żadnym innym gatunkiem. A cieszące się złą sławą samice modliszek rzeczywiście chętnie zjadają samce, drapieżne są również larwy tego gatunku.

Dorosłą modliszkę można spotkać od sierpnia do października, kiedy jest dostatecznie ciepło. Samica składa do kilkuset jaj, umieszczonych w charakterystycznym kokonie zwanym ooteką. Zimują jaja, a wiosną wylęgają się larwy, podobne do owadów doskonałych, ale bez skrzydeł.

W Polsce modliszka preferuje silnie nasłonecznione polany i pobrzeża borów sosnowych porośnięte wrzosowiskami lub murawami z dużą ilością kwitnących roślin.

Zastanawia obecność tego owada w Puszczy Białowieskiej. Czy to skutek naturalnej migracji, przypadkowego zawleczenia czy też efekt wypuszczenia z hodowli? Czy przetrwa zimę i czy populacja się utrzyma? Zagrożeniem dla tego ciepłolubnego gatunku są mroźne i bezśnieżne zimy lub chłodna, wilgotna wiosna, które mogą ograniczać jego liczebność.

Droga Narewkowska od 2001 r. jest drogą leśną udostępnioną dla ruchu publicznego, w tym samochodowego. Korzystają z niej głównie mieszkańcy, ale i turyści chcący skrócić sobie drogę z Białowieży do Narewki. Jadąc drogą wojewódzką muszą pokonać w tym celu 40 km, podczas gdy jadąc drogą Narewkowską – 22 km. To nie tylko krótszy czas przejazdu, ale też niemal o połowę mniej zużytego paliwa – oszczędność nie tylko dla kieszeni, ale i środowiska.

Takich udostępnionych dla wszystkich dróg leśnych jest w Puszczy Białowieskiej zaledwie kilka, a droga Narewkowska cieszy się największą popularnością. Jej intensywne wykorzystanie spowodowało po latach, że stan techniczny kruszywa naturalnego, z którego droga była wykonana, znacząco pogorszył się. Dotychczas wykonywano jedynie bieżące naprawy, polegające na uzupełnieniu ubytków i wyrównywaniu nawierzchni, co przy dużym natężeniu ruchu, głównie turystycznego, wystarczało na krótki czas.

Na rozpoczęcie remontu drogi zdecydowano się pod wpływem wniosków mieszkańców, lokalnych samorządów, opinii turystów odwiedzających Puszczę Białowieską i postulatów organizacji turystycznych, a także korzystających z drogi służb, zwłaszcza strażaków. Lasy Państwowe, dbając o bezpieczeństwo użytkowników, podjęły się wykonania remontu i przebudowy drogi.

Na początku 2016 roku Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku pozytywnie rozpatrzyła wniosek Urzędów Gmin Białowieża i Narewka o przebudowę drogi leśnej Narewkowska, podając szczegółowe warunki wykonania. Wkrótce po decyzji RDOŚ, Urzędy Gmin w Białowieży i Narewce wydały decyzje środowiskowe dotyczące remontu drogi. Na tej podstawie starosta hajnowski wydał w maju 2016 roku nadleśnictwom Browsk i Białowieża decyzje o pozwoleniu na remont drogi Narewkowskiej.

Na modernizowanej drodze Narewkowskej będzie położona nawierzchnia ze specjalnej mieszanki mineralno-emulsyjnej. Remont ma zmniejszyć częstotliwość uciążliwych napraw i zwiększyć komfort jej użytkowników – zarówno tych poruszających się samochodami, jak i rowerzystów, którzy korzystają ze szlaku Green Velo (odcinek tego szlaku przebiega drogą Narewkowską).

Podbudowa drogi zostanie wykonana z kruszywa naturalnego, natomiast nawierzchnia z mieszanki mineralno–emulsyjnej wiązanej na zimo. Technologia jej ułożenia będzie zupełnie inna niż kładzenie tradycyjnego asfaltu – nie wiąże się ona z koniecznością użycia wysokiej temperatury. Zaletą tego rozwiązania jest trwałość nawierzchni, mniejsza w porównaniu do asfaltu ścieralność oraz brak pylenia z drogi podczas ruchu pojazdów. Po remoncie Narewkowska będzie trwalsza, a więc konieczność doraźnych napraw i wiążące się z tym roboty z użyciem maszyn będą znacznie rzadsze – co jest korzystne dla samej Puszczy i mieszkańców.

Zgodnie z projektem technicznym, maksymalna dozwolona prędkość poruszania się po drodze będzie wynosiła 30 km/h.

Prace przy modernizacji drogi Narewkowskiej rozpoczęto we wrześniu 2016 roku. Mimo czasowego wstrzymanie remontu drogi w 2018 roku z powodu okresu lęgowego ptaków,  spodziewamy się, że zakończenie remontu  będzie miało miejsce w grudniu 2018 roku.

Warto podkreślić, że wstrzymanie remontu spotkało się z licznymi protestami mieszkańców okolic Puszczy Białowieskiej. „Uważamy, że należy szanować odmienne poglądy i stanowiska, ale także prawa innych ludzi. Tutaj poszanowania tego zabrakło, tym bardziej, że nie chodzi o budowę nowej drogi przecinającej kompleks Puszczy Białowieskiej, a jedynie o poprawę jakości od dawna istniejącego i uczęszczanego szlaku komunikacyjnego. Jak mamy w regionie Puszczy Białowieskiej stawiać na turystykę, skoro blokuje się nam możliwość usprawniania służącej jej infrastruktury?”  – pytało ok. 1500 osób sygnatariuszy listu otwartego mieszkańców Puszczy Białowieskiej do ministra środowiska w sprawie drogi Narewkowskiej. Kolejne 2 000 podpisów zebrała internetowa petycja w tej sprawie.

Swój sprzeciw wobec przerwania prac wyraziły także lokalne samorządy. „Wyrażamy duże zaniepokojenie w związku ze wstrzymaniem robót budowlanych oraz apelujemy o dokończenie remontu ‘Drogi Narewkowskiej’, niezbędnej w komunikacji mieszkańców pomiędzy miejscowościami Białowieża i Narewka, niezbędnej jako droga alternatywna w razie pożaru lasu oraz niezbędnej dla rozwoju turystyki na terenie Puszczy Białowieskiej”  – to cytat z uchwały Rady Miasta Hajnówka z 9 sierpnia 2018 r.

Mamy nadzieję, że  od 2019 roku droga Narewkowska będzie dostępna dla ruchu publicznego, poprawiając komunikację i ułatwiając zwiedzanie Puszczy Białowieskiej.

Kluczowe informacje o remoncie drogi Narewkowskiej:

• Inwestycja jest realizowana w celu skanalizowania ruchu turystycznego w cennym przyrodniczo obszarze i ułatwienia komunikacji lokalnym mieszkańcom. Lasy Państwowe nie odnoszą z niej żadnych korzyści ekonomicznych ani gospodarczych.
• Prowadzone prace to jedynie modernizacja istniejącej od wielu lat drogi, przy zachowaniu jej dotychczasowego przebiegu i szerokości.
• Droga Narewkowska stanowi jedyne bezpośrednie połączenie Białowieży
  z Narewką i jest głównym szlakiem udostępniającym Puszczę Białowieską od północnej strony, wykorzystywanym przez lokalną ludność oraz turystów.
• Budowa nawierzchni w technologii wybranej dla inwestycji jest neutralna  dla środowiska przyrodniczego i najbardziej korzystna z punktu widzenia trwałości w cyklu życia nawierzchni na drogach leśnych.
• Po drodze Narewkowskiej przebiega trasa Wschodniego Szlaku Rowerowego Green Velo, będącego jednym ze sztandarowych produktów turystycznych zrealizowanych w ostatnich latach w Polsce wschodniej. Inwestycja służy poprawie komfortu rowerzystów poruszających się tą trasą (ograniczenie pylenia).
• Droga „Narewkowska” umożliwia szybszy przejazd służb ratunkowych (karetki pogotowia, straż pożarna, policja, straż leśna, straż graniczna).
• W przyjętych zobowiązaniach dla obszaru Światowego Dziedzictwa UNESCO zapisano, że dopuszczalne jest utrzymanie i remontowanie infrastruktury turystycznej udostępniającej obszar Puszczy Białowieskiej społeczeństwu.
• Inwestycja służyć będzie ochronie środowiska: dzięki udostepnieniu krótszej trasy ograniczona zostanie emisja spalin – dla przykładu, gdyby drogą Narewkowską (krótszą o blisko 20 km od aktualnie dostępnej trasy łączącej Narewkę z Białowieżą) przejeżdżało dziennie ok. 100 samochodów, emisja CO2 do atmosfery w wymiarze rocznym byłaby mniejsza o 86 ton.

Zebrali tysiące podpisów pod petycją skierowaną do wielu instytucji, m.in. do Komisji Europejskiej, UNESCO, Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Rzecznika Praw Obywatelskich, Ministerstwa Środowiska, Prezydenta i Premiera RP.

Sprawą zainteresowała się redakcja Polsatu. W dniu 9 sierpnia 2018 r. został wyemitowany program poświęcony temu problemowi. Przytoczono liczne wypowiedzi mieszkańców regionu Puszczy Białowieskiej oraz przedstawicieli różnych instytucji.

Mieszkańcy zarzucają „Pracowni na rzecz wszystkich istot”, organizacji która złożyła skargę do Komisji Europejskiej o wstrzymanie dalszej modernizacji drogi, że w zaistniałym sporze nie wzięto pod uwagę ich potrzeb.

Zapraszamy do obejrzenia materiału dostępnego na stronie programu „Interwencja”.

Rezerwat Lipiny w Puszczy Białowieskiej, który dotyczas zajmował powierzchnię 24,51 ha (oddział 272D) został powiększony poprzez dołączenie sąsiadującego oddziału leśnego 272C. Powierzchnia rezerwatu obecnie wynosi 56,34 ha. Propozycja powiększenia rezerwatu pojawiła się już w latach 90-tych podczas badań przeprowadzonych przez prof. Aleksandra Sokołowskiego, które wykazywały, że znaczne grupy dębu bezszypułkowego, dla którego ochrony utworzono rezerwat, znajdują się poza jego obszarem. Obszar dołączony do rezerwatu jest równie cenny ze względu na występowanie stanowisk dębu bezszypułkowego przy północno-wschodniej granicy naturalnego zasięgu. Należy podkreślić, że rezerwat przyrody Lipiny w Puszczy Białowieskiej jest szczególnie wartościowy ze względu na jedyne na terenie Puszczy Białowieskiej stanowiska dębu bezszypułkowego, występującego w drzewostanie mieszanym obok dębu szypułkowego.

Ponadto biorąc pod uwagę obowiązujące przepisy i wytyczne obowiązujące przy sporządzaniu zarządzeń w sprawie rezerwatu przyrody, zaktualizowano dane dotyczące położenia (współrzędne geograficzne punktów załamania granic obszaru w układzie PL-1992) w podziale administracyjnym państwa, wskazano sprawującego nadzór nad rezerwatem przyrody oraz określono rodzaj, typ i podtyp obiektu, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie rodzajów, typów i podtypów rezerwatów przyrody (Dz. U. Nr 60, poz. 533). Zaktualizowano również cel ochrony rezerwatu. Aktualnie celem ochrony rezerwatu jest zachowanie ze względów naukowych, dydaktycznych, edukacyjnych, turystycznych i kulturowych jedynego na terenie Puszczy Białowieskiej stanowiska dębu bezszypułkowego Quercus petraea, występującego w drzewostanie mieszanym obok dębu szypułkowego.

Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 3 sierpnia 2018 r.

Niestety - drzewo przygniotło przejeżdżający tamtędy samochód. Na szczęście, mimo że drzewo kompletnie zniszczyło przód auta, to kierującej pojazdem kobiecie nic się nie stało. Miejsce i zakres szkód wskazują, że gdyby suche drzewo upadło ułamek sekundy później, lub 30-40 centymetrów dalej, to patrząc po szkodach i zgnieceniu karoserii, kobieta nie miałby szans na przeżycie. Po oswobodzeniu się ze zniszczonego samochodu i uspokojeniu się po doznanym szoku, samodzielnie wezwała Straż Pożarną i policję, która udzieliła jej pomocy.

Jest to kolejny przypadek w Puszczy Białowieskiej na przestrzeni ostatnich kilku lat, gdy wywracające się suche, martwe drzewo zagraża życiu ludzi lub niszczy ich mienie.

Warto przypomnieć, że martwe drzewa, szczególnie te stojące przy drogach i szlakach turystycznych, stanowią śmiertelne niebezpieczeństwo dla ludzi. Drzewo po zamarciu stoi od 2 do 8 lat, po czym łamie się lub przewraca stwarzając zagrożenie, jak w przypadku opisanego zdarzenia.

Przy szlakach komunikacyjnych stoją dziesiątki tysięcy martwych i osłabionych drzew, które stwarzają zagrożenie dla zdrowia i życia osób odwiedzających Puszczę Białowieską. Takich drzew stojących tylko w bezpośrednim sąsiedztwie dróg jest w Puszczy ponad 100 tys.

Wkrótce dziesiątki tysięcy martwych drzew, zabitych przez korniki, zaczną się masowo przewracać i łamać. Dlatego tak ważne jest usuwanie drzew martwych, stwarzających zagrożenie dla życia ludzi.

Wśród skazanych mężczyzn jest aktywista z Obozu dla Puszczy oraz pracownik jednej z ogólnopolskich stacji telewizyjnych. Mężczyźni nie zastosowali się do wezwania strażników leśnych, którzy w obawie o ich bezpieczeństwo nakazali im opuścić, niedostępny dla turystów, fragment lasu w Puszczy Białowieskiej. Wydarzenia miały miejsce w maju i w lipcu tego roku.

Mężczyźni muszą zapłacić kary grzywny (200 i 300 zł) oraz dodatkowo koszty sądowe. Wyroki nie są prawomocne.

Od 2012 r. zamarło już ponad 1 mln drzew. Kolejnych martwych fragmentów lasu przybywa. W puszczańskich nadleśnictwach w ciągu pięciu lat zginęły drzewa na powierzchni ok. 7,2 tys. ha.

Trzy nadleśnictwa (Białowieża, Browsk i Hajnówka) w Puszczy Białowieskiej są dotknięte kilkuletnią gradacją kornika drukarza. Przy szlakach komunikacyjnych stoją dziesiątki tysięcy martwych i osłabionych drzew, które stwarzają zagrożenie dla zdrowia i życia osób odwiedzających Puszczę Białowieską. Takich drzew stojących tylko w bezpośrednim sąsiedztwie dróg jest w Puszczy ponad 100 tys.

Warto przypomnieć, że martwe świerki, szczególnie te stojące przy drogach i szlakach turystycznych, stanowią śmiertelne niebezpieczeństwo dla ludzi. Drzewo po zamarciu stoi od 2 do 8 lat, po czym łamie się. Wkrótce dziesiątki tysięcy drzew zabitych przez kornika zaczną się masowo przewracać i łamać.

Osoby łamiące notorycznie zakazy, a więc i prawo, blokując prace na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa publicznego narażają siebie i innych na niebezpieczeństwo. Pracujący w puszczy strażnicy leśni dbają miedzy innymi o bezpieczeństwo osób odwiedzających Puszczę Białowieską.

Od maja tego roku, czyli początku blokad sprzętu leśnego i protestów w Puszczy Białowieskiej, strażnicy leśni i policja złożyli do sądu ponad sto wniosków o ukaranie. Kilku osobom prokuratura w Hajnówce przedstawiła zarzutu o dopuszczenie się wykroczeń.

Wysłuchanie przed Trybunałem Sprawiedliwości w Luksemburgu dotyczyło środka tymczasowego, czyli nakazu wstrzymania cięć w Puszczy Białowieskiej do czasu rozstrzygnięcia sprawy. Na wniosek Polski rozprawa została powtórzona, odbyła się przed 15-osobową Wielką Izbą Trybunału. 

Na 12 grudnia zaplanowano kolejne posiedzenie.

  Zmniejszenie bioróżnorodności spowodowane zamieraniem świerka oraz ekspansją graba powoduje spadek ilości znajdującej się w lesie spadzi produkowanej przez drzewa iglaste. W zwartych puszczańskich drzewostanach jest ona, obok pożytków lipowych głównym źródłem pożywienia pszczołowatych. Poprzez nagłe prześwietlenie drzewostanów spowodowane gradacją kornika, ekspansję trzcinnika oraz zaniechanie prac gospodarczych w Puszczy zaczyna brakować miejsca dla pszczół oraz innych zapylaczy. W chwili obecnej brakuje w Puszczy Białowieskiej śródleśnych terenów otwartych porośniętych miododajnymi bylinami oraz krzewinkami. Przez wieki dawały one pożywienie dzikim pszczołom, zapylaczom i innym pożytecznym owadom. Zrównoważona gospodarka leśna prowadzona na tych terenach zapewniała stały dostęp do nektaru oraz zapewnienie bioróżnorodności.
  Żywe świerki wyrastające ponad pierwsze piętro lasów mieszanych stanowiły  swoistą ochronę przed zwiewaniem pyłków kwiatów drzew niżej położonych oraz zmniejszały siłę spłukującą nektar i spadź drzew liściastych, szczególnie lipy i klona.
  Pszczelarze z terenu Puszczy Białowieskiej przez wiele lat pozyskiwali miód ze spadzi iglastej. Wyniszczająca puszczańskie lasy gradacja kornika drukarza powoduje eliminację podstawowego pożytku pszczelarskiego. Od paru lat, a w tym szczególnie, obserwuje się pogorszenie kondycji rodzin pszczelich spowodowane konkurencją między gatunkami owadów o pokarm.
  Spadkobiercy mądrości dawnych bartników czują się odpowiedzialni za los pszczół w Puszczy Białowieskiej i pragnął powstrzymać obumieranie tych niezwykle pożytecznych owadów. Dlatego też zwrócili się z prośbą do Ministerstwa Środowiska o podjęcie wszelkich możliwych środków w celu zatrzymania zamierania pszczół.

Ograniczenie w ubiegłych latach pozyskania drzew zasiedlonych przez kornika drukarza w nadleśnictwach w Puszczy Białowieskiej uniemożliwiło powstrzymanie rozwoju tego owada na terenie powiatu. Spowodowało to masowe pojawienie się kornika drukarza również w lasach prywatnych. Tamtejsze drzewostany świerkowe są niszczone, a prywatni właściciele bezradni.

Właściciele lasów prywatnych są zobligowani (zgodnie z ustawą z dnia 28 września 1991 roku o lasach) do kształtowania równowagi w leśnych ekosystemach, podnoszenia naturalnej odporności drzewostanów, a także wykrywania, zapobiegania oraz zwalczania organizmów szkodliwych. Nadleśnictwa prowadzące w imieniu Starosty nadzór nad lasami prywatnymi w przypadku wykrycia drzew zasiedlonych przez kornika drukarza przekazują tę informację właścicielom, celem podjęcia stosownych działań, jak również starostwo wydaje decyzje administracyjne określające niezwłoczne usunięcie drzew zasiedlonych.

Właściciele lasów prywatnych podnoszą problem uzyskania odszkodowań za utracony las, jak również uzyskania pomocy przy odnowieniu powierzchni leśnych. Proszą również o pomoc w zbyciu drzew zabitych przez kornika drukarza.

Starostwo Powiatowe w Hajnówce zwróciło się z pilnym pytaniem do Wojewody Podlaskiego o przekazanie informacji w jakim zakresie i na jakich zasadach zostanie przyznana pomoc właścicielom lasów prywatnych za utracony z powodu pojawu kornika drukarza drzewostan.

Tego dnia grupa aktywistów blokowała forwarder w Nadleśnictwie Białowieża. Jeden z obecnych na miejscu strażników leśnych dokumentował blokadę robiąc zdjęcia fotograficzne. W pewnym momencie zauważył, że przypięty do maszyny mężczyzna zasłania kurtką spiętą z nim kobietę. Strażnik uznał, że prawdopodobnie protestujący zmieniają ręce, które mieli zablokowane w metalowej tubie. Takie momenty Straż Leśna wykorzystuje do odciągania protestujących i likwidowania blokad. Strażnik pochylił się i zajrzał pod forwarder (nie wczołgał), ale niczego nie dostrzegł. Okrążył więc maszynę i wtedy zobaczył, że kobieta ma rozpięte spodnie. Odwrócił się więc i odszedł.

Insynuacje aktywistki, że strażnik leśny filmował ją podczas załatwiania potrzeby fizjologicznej są co najmniej niesmaczne. Podczas blokad aktywiści często informują strażników leśnych, że muszą się załatwić, a ci zawsze w takich sytuacjach odwracają się.

Żądanie innej aktywistki, by wezwać karetkę do odciśnięcia na ręku jest niepoważne. Mimo to, strażnik leśny, w trosce o komfort protestującej, wezwał lekarzy. Ci nie stwierdzili u kobiety żadnych poważnych obrażeń.

Rozczarowujący także jest fakt, że serwis OKO.press, który deklaruje się jako „portal sprawdzający fakty i prowadzący dziennikarskie śledztwa” nie poprosił o swoją wersji wydarzeń przedstawiciela Lasów Państwowych.

Dyrektor generalny LP w czasie konferencji podkreślił, że nadleśniczowie z Białowieży, Browska i Hajnówki stosują się do postanowienia wiceprezesa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 27 lipca dotyczącego środków tymczasowych.

Od chwili wydania postanowienia nadleśnictwa w Puszczy Białowieskiej prowadzą jedynie działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa publicznego oraz ochronę siedlisk i gatunków przy wykorzystaniu metod nieaktywnej gospodarki leśnej. Działania te są w pełni dopuszczalne w ramach wyznaczonych przez wiceprezesa TSUE i mogą oznaczać usuwanie drzew, np. martwych lub osłabionych stojących przy szlakach komunikacyjnych i miejscach uczęszczanych przez odwiedzających Puszczę.

Nie ma dotąd żadnego innego postanowienia, a tym bardziej wyroku w sprawie będącej przedmiotem pozwu Komisji Europejskiej przeciw Rzeczpospolitej Polskiej. KE w minionym tygodniu przesłała do TSUE prośbę o uzupełnienie wniosku o zastosowanie środków tymczasowych i określenie przez trybunał możliwej kary za nieprzestrzeganie tych środków.

W dniu 31.08.2017 r w Nadleśnictwie Hajnówka nastąpiła blokada samochodu wywożącego legalnie pozyskane drewno – pozyskane by zabezpieczyć obszar na którym odbywać się będzie duża impreza sportowa. Sprzedaż i wywóz drewna następowały zgodnie z obowiązującym prawem polskim i europejskim.

Samochód ciężarowy wyładowany drewnem został zatrzymany przez grupę osób w miejscu objętym zakazem wstępu, gdzie nikomu oprócz upoważnionych do tego osób nie wolno przebywać. Mówi o tym ustawa o lasach. Przypominamy, że zakaz wstępu został wprowadzony ze względu na ogromną ilość martwych stojących drzew, które mogą się przewrócić i w skrajnym przypadku spowodować śmierć osób przebywających w ich pobliżu. Naruszenie zakazu wstępu, czyli wkroczenie na obszar nim objęty jest wykroczeniem. Osoba niestosująca się do zakazu wstępu podlega karze grzywny lub nagany. Poza tym, jeśli ktoś znalazł się na takim terenie i nie opuszcza go wbrew żądaniu osoby uprawnionej popełnia dodatkowe wykroczenie.

Jeżeli na wezwanie osoby uprawnionej do opuszczenia terenu objętego zakazem wstępu do lasu, naruszający ten zakaz nie zachowa się zgodnie z wezwaniem, wówczas strażnik leśny może użyć środków przymusu bezpośredniego. Mówi o tym ustawa o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej z 2013 roku.

Apelujemy o respektowanie zakazu wstępu przez wszystkich którzy przebywają na terenie Puszczy Białowieskiej.