W 1938r. Rząd Polski wprowadził korekty granic i obszarów niektórych województw. W ślad za tym również w Lasach Państwowych skorygowano dotychczasowy podział na okręgi dyrekcyjne. Nadal pozostawało ich dziewięć, jednak w zmienionych granicach.

Zmiany administracyjne wymuszają zmianę siedziby
Na wschodzie przede wszystkim rozparcelowano okręg białowieski. Największą jego część miała przejąć dyrekcja z siedzibą w Brześciu - w przybliżeniu zarządzająca okręgiem o odpowiadającym terytorialnie województwu podlaskiemu. Część nadleśnictw trafiła pod zwierzchnictwo dyrekcji w Wilnie. Z reszty, czyli 19 jednostek z okolic Wołkowyska i Puszczy Białowieskiej, wraz z nadleśnictwami położonymi na Grodzieńszczyźnie (okręg wileński) i częścią nadleśnictw z podzielonego okręgu siedleckiego, kierownictwo Lasów Państwowych postanowiło uformować nowy okręg.
W konsekwencji zmian, dotychczasowa lokalizacja biura Dyrekcji Lasów Państwowych w Białowieży była nieodpowiednia ze względu na zarządzany obszar.
Niewykluczone, że ówczesna administracja leśna stwierdziła, iż odpowiednią, bo centralnie położoną w Okręgu lokalizacją biura, będzie miasto wojewódzkie Białystok. W drugiej połowie 1938 roku podjęto decyzję o przeniesieniu biura Dyrekcji z Białowieży do Białegostoku.

Trudne początki
Niestety od samego początku zamiaru przeniesienia siedziby dyrekcji, natrafiano na trudności. Te historyczne fakty można znaleźć w informacji prasowej z 1938r, która ukazała się w lokalnej gazecie Dziennik Białostocki, w dniu 4 grudnia, w wydaniu niedzielnym.

1938r. 4 grudnia - Niedziela
Olbrzymi gmach Dyrekcji Lasów Państwowych stanie w Białymstoku
Jak wiadomo, od 1 października r. b. nastąpiła zmiana terenów leśnych, administrowanych przez dyrekcje siedlecką i białowieską. Obecnie granice lasów, wchodzących w zakres administracji Dyrekcji w Białowieży odpowiadają niemal dokładnie granicom województwa białostockiego.
Wobec tych zmian Białowieża stała się nieodpowiednim terytorialnie miejscem na siedzibę Dyrekcji Lasów. Zamierzone jej przeniesienie do Białegostoku napotykało jednak na trudności z powodu braku odpowiedniego gmachu dla pomieszczenia biur.
Obecnie zostało zdecydowane, że Dyrekcja w przyszłym sezonie budowlanym rozpocznie stawiać własny gmach, który ma być ostatnim wyrazem nowoczesnego budownictwa w naszym województwie.
Dyrekcja nosi się z zamiarem wykupienia od Zarządu Miejskiego jednego z najpiękniej położonych placów w pobliżu Zwierzyńca. Prawdopodobnie pertraktacje będą dotyczyły placu przy ul. Podleśnej, na którym obecnie mieszczą się ogrody i oranżerie miejskie. W razie zakupienia tego placu budowa nowego gmachu byłaby prowadzona w ten sposób, by ulica Podleśna mogła być wyrównana i łączyła się z ulicą Piwną.

Jednak do zakupu działki i wybudowania przed wojną biura Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku przy ul. Podleśnej (jakże trafna nazwa!) nie doszło.
W latach 30-tych, przy ul. Podleśnej nr 2 zlokalizowane były „Plantacje miejskie" - Ogrody i oranżerie miejskie - jak napisano w notatce.

Po pasjonujących poszukiwaniach w Archiwum Państwowym i Muzeum Historycznym Miasta Białegostoku udało mi się określić na podstawie dokumentów źródłowych położenie przy ul. Podleśnej „Plantacji miejskich" w 1938r., a tym samym pożądanego miejsca pod siedzibę Dyrekcji.
Działkę tę bardzo dobrze widać na przedwojennym planie miasta. Natomiast z wyszukanego przedwojennego spisu telefonów dowiedzieć się można o numerze telefonu do kierownika „Plantacyj miejskich kierownik, m., Podleśna 2".
Niestety, mimo pilnej potrzeby, Zarząd Miejski Białegostoku nie znalazł odpowiedniego miejsca na przeniesienie „Plantacyj". Leśnicy musieli szukać gdzie indziej miejsca pod swoją siedzibę.

Dziś na miejscu przedwojennych „Plantacyj miejskich" wznosi się budynek Filharmonii Białostockiej wybudowany w latach 70-tych XX wieku.

Na początku 1939 roku wrócono do sprawy wybudowania w Białymstoku biura Dyrekcji Lasów Państwowych.
W latach trzydziestych, przy ulicy Świętojańskiej w Białymstoku (w miejscu, gdzie obecnie mieści się Urząd Skarbowy) przedsiębiorca o nazwisku Filip ze wspólnikiem Zylberblatem mieli fabrykę sukna. Kilkadziesiąt metrów dalej, u zbiegu ulic Świętojańskiej i Mickiewicza zlokalizowana była działka należąca do fabrykanta Filipa.
Bardzo możliwe – uwalniam wodze fantazji - że na działce leżącej w pobliżu tkalni miała stanąć okazała willa - pałacyk fabrykanta. Podobna do tej którą po drugiej stronie ulicy Mickiewicza zbudował sobie inny fabrykant, Becker.
To właśnie tę działkę upodobali sobie przedwojenni leśnicy na wybudowanie biura swojej dyrekcji. Jednak i tym razem nie zrobili udanego interesu. Napisane jest o tym w notatce, która ukazała się w Dzienniku Białostockim, w czwartek 2 marca 1939r.

1939r. 2 marca - Czwartek
3 okazałe budowle powstaną w tym roku w Białymstoku
Białystok w najbliższym sezonie budowlanym wzbogaci się o 3 okazałe posesje, które będą wybudowane w różnych punktach miasta.
[...]
Trzeci budynek – to ogromny gmach Dyrekcji Lasów Państwowych, która będzie przeniesiona do Białegostoku z Białowieży.
Początkowo istniał projekt budowy tego gmachu na placu u zbiegu ulic Św. Jańskiej i Podleśnej, w miejscu, gdzie obecnie znajdują się miejskie zakłady ogrodnicze. Projekt ten jednak upadł ze względu na trudności i duże koszty związane z przeniesieniem w inne miejsce zakładów ogrodniczych.
Z tego powodu Dyrekcja Lasów rozpoczęła pertraktacje o nabycie placu od spadkobierców Filipa na rogu ulic Św. Jańskiej i Mickiewicza. Pertraktacje te na razie nie dały pozytywnego rezultatu z powodu ceny, jakiej żądają właściciele placu. Dyrekcja Lasów natomiast skłonna jest zapłacić najwyżej po 22 zł. za mtr3 [powinno być za m2 – przyp. J.K.]

W 1939 roku Lasy Państwowe próbowały odkupić od spadkobierców Filipa działkę na swoją nowoczesną siedzibę. Jednak cena okazała się wygórowana, a negocjacje nie odegrały już żadnej roli wobec rychłego wybuchu II wojny światowej.
Dziś w tym atrakcyjnym miejscu (vis-á-vis galerii handlowej!) wznosi się nowoczesny apartamentowiec wybudowany w latach 2007-2009. Zaintrygowany nazwą „penthousa", skontaktowałem się z inwestorem, chcąc uzyskać potwierdzenie, że na tej działce, należącej do Filipa, mógł stanąć budynek lasów państwowych. Nie mogło być inaczej – obecni właściciele działki mający powiązania z przedwojennym fabrykantem nazwali go: „Willa Filip".

Gdzie zatem w powojennym Białymstoku mógł stanąć budynek biura Dyrekcji Lasów Państwowych?
Białowieża w latach 30-tych leżała w pobliżu zachodniej granicy V Okręgu dyrekcyjnego, którego całe terytorium sięgało kilkaset kilometrów na wschód i północ (dzisiejsze tereny Litwy i Republiki Białorusi). Współcześnie Białowieża leży na wschodniej granicy regionu Lasów Państwowych, a obecna lokalizacja biura Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku – spadkobierczyni Dyrekcji Lasów Państwowych w Białowieży - mieści się w centrum regionu i w centrum miasta, przy ul. Lipowej.

Budynek stoi na działce należącej do Skarbu Państwa i jest w zarządzie Lasów Państwowych. Poza biurem RDLP mieści się w nim Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, a także biura dwóch innych firm. Warto wspomnieć, że budynek wybudowano w latach 50tych XX wieku. Zanim jednak biuro RDLP wmurowało się w układ urbanistyczny Białegostoku, jeszcze dwukrotnie zmieniało swoją lokalizację. Jeszcze trwała II wojna światowa, a już w pierwszych dniach sierpnia 1944 r. na białostocczyźnie grupa leśników przystąpiła do organizowania gospodarstwa leśnego. Istniejący wówczas Wydział Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku został przekształcony w Dyrekcję Lasów Państwowych. Na czele jej stanął Edward Więcko, późniejszy profesor nauk leśnych. Pierwszą siedzibą nowo powstałej Dyrekcji LP w Białymstoku był budynek przy ul. Mickiewicza 15. Po kilku latach siedziba Dyrekcji LP została przeniesiona do przedwojennej kamienicy przy Sienkiewicza 14.

Jednak i tym razem nie było to własne docelowe miejsce lokalizacji biura Dyrekcji. Dlatego Kronika OZLP Białystok odnotowywała: (…)

Bardzo ważnym wydarzeniem w działalności Zarządu Okręgu L.P. w Białymstoku było wybudowanie biurowca (siedziby obecnego OZLP) przy ulicy Lipowej 51. Kamień węgielny pod budowę gmachu został położony w 1953 r. Pomiary geodezyjne wykonywała załoga Zarządu między innymi niwelację terenu prowadził były pracownik OZLP pan Cynkiem Włodzimierz. Gmach został wybudowany w ciagu trzech lat. Już w 1956 r. załoga przeniosła się do nowego „locum", przestronnego i widnego, w którym obok załogi OZLP siedzibę swą miało nowo powstałe Biuro Urządzania Lasu i Pomiaru Lasów Oddział w Białymstoku, a także Przedsiębiorstwo „Las", „Przedsiębiorstwo Przemysłu Drzewnego", a później również i OTL Białystok.

Dzisiaj
Dzisiejsza siedziba RDLP Białystok okrzepła w krajobrazie miasta. Przez blisko 60 lat mieszkańcy przyzwyczaili się do „Lasów" - jak poufale nazywają charakterystyczny zielony budynek - na tyle, że stał się on punktem orientacyjnym spotkań czy określania kierunku.

I mam tylko nadzieję - parafrazując znane wśród leśników biegających na orientację powiedzenie: „Gdy stracisz orientację nie trać głowy" - że nikt nie straci głowy, żeby to zmienić, bo wtedy można stracić orientację.

 
*** 

Opracowanie własne na podstawie:
1. J. Broda. „Dzieje najnowsze leśnictwa w Polsce 1918 – 2000" Tom I., str. 56. Polskie Towarzystwo Leśne. Warszawa 2006.
2. Dziennik Białostocki. Organ demokratyczny niezależny. Największe pismo w Wojew. Białostockiem. Wychodzi co dzień zrana, prócz dni poświątecznych. Mikrofilm M 105 i 115. Książnica Podlaska w Białymstoku im. Łukasza Górnickiego.
3. Kronika OZLP w Białymstoku
4. Białystok. Historyczny plan miasta lata 30-te ATIKART