Najczęściej ochrona lasu rozumiana jest jako wiedza i działalność praktyczna mająca na celu zabezpieczenie lasu przed niekorzystnym wpływem licznych czynników szkodotwórczych, w tym:

a) biotycznych (np. owadów szkodliwych z punktu widzenia gospodarki leśnej, patogenów grzybowych i innych organizmów chorobotwórczych, ssaków roślinożernych);

b) abiotycznych (np. suszy, powodzi, silnych wiatrów, śniegu);

c) antropogenicznych (np. zanieczyszczeń powietrza, wód i gleb, przekształceń terenów, pożarów).

Ochrona lasu wspiera trwałe oraz zrównoważone użytkowanie lasu na terenie całego kraju. Kładzie akcenty na ochronę czynną polegającą na stosowaniu zabiegów ograniczania liczebności szkodliwych owadów oraz rozwoju chorób drzew. Jednocześnie uwzględnia ochronę różnorodności biologicznej oraz szereg aspektów ekonomicznych, gospodarczych i społecznych w skali od lokalnej do ogólnokrajowej. Ochrona lasu to również monitoring obszarów leśnych oraz postępowanie zmierzające do zwiększenia ich trwałości i odporności na działanie ww. czynników. Gradacje owadów i choroby drzew są zjawiskami pojawiającymi się w wyniku współoddziaływania różnych czynników. Z tego powodu stopień zagrożenia lasu powodowanego przez czynniki biotyczne jest określany na podstawie wielu czynników mających wpływ na dany drzewostan.

Ochrona lasu należy do najdynamiczniej rozwijających się dziedzin gospodarki leśnej, ze względu na ciągłe zmiany wynikające z pojawiania się nowych lub wcześniej występujących gatunków owadów oraz chorób drzew. Obserwowane w ostatnich dziesięcioleciach zmiany klimatu prowadzą do wzrostu znaczenia ochrony lasu, która uwzględnia również wiedzę z zakresu hodowli, urządzania i użytkowania lasu. Odpowiednie kształtowanie drzewostanów ma niezwykle istotne znaczenie dla ich odporności na zagrożenia powodowane przez czynniki biotyczne, abiotyczne i antropogeniczne.

Na zmiany w ochronie lasu wpływ ma również ulegający dynamicznym przemianom asortyment środków ochrony roślin. Nie bez znaczenia jest również presja społeczeństwa domagającego się środowiska wolnego od chemicznych środków ochrony roślin, których użycie jest jedną z metod zapobiegania rozwojowi szkodników i patogenów grzybowych.

Zmiany w ochronie roślin, w tym lasu, są także konsekwencją wdrażania kolejnych aktów prawa krajowego i międzynarodowego, co nakłada, przede wszystkim na profesjonalnych użytkowników pestycydów, obowiązek monitorowania zmian w prawodawstwie i wdrażania ich do praktyki ochrony roślin.

Instrukcja Ochrony Lasu, 2024