Na terenie RDLP w Białymstoku przedmiotowe formy ochrony przyrody reprezentowane są następująco:

• użytki ekologiczne – przez 237 obiektów, stanowiących powierzchnię 1348 ha, najczęściej małe oczka wodne, śródpolne kępy drzew i krzewów, torfowiska i bagna;
• stanowiska dokumentacyjne - przez 2 stanowiska geomorfologiczne;
• zespoły przyrodniczo - krajobrazowe – przez 2 obiekty o powierzchni 333 ha.

Najczęściej są one zlokalizowane na gruntach nieleśnych.
Do niedawna wiele tego typu śródleśnych obiektów traktowanych było jako nieużytki i często poddawanych zagospodarowaniu i zalesianiu. Tymczasem obecnie chronione są jako na przykład użytki ekologiczne i w istotny sposób wzbogacają środowisko lasu zwiększając jego różnorodność biologiczną. Są bowiem środowiskiem życia licznych, często rzadkich i zanikających, gatunków roślin i zwierząt.

Formy ochrony przyrody, takie jak użytek ekologiczny, stanowisko dokumentacyjne czy zespół przyrodniczo-krajobrazowy, nie występowały w dawnych ustawach o ochronie przyrody z 1934 r. i 1949 r. Zostały prawnie utworzone i przyjęte dopiero w ustawie z 1991 roku, która definiuje je w następujący sposób:
•    stanowiskami dokumentacyjnymi są „obszary ważne ze względów naukowych i dydaktycznych, obejmujące miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych, fragmenty eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk powierzchniowych oraz podziemnych. Mogą to być również miejsca występowania nagromadzeń szczątków kopalnych zwierząt i roślin”;
•    użytkami ekologicznymi są „pozostałości naturalnych ekosystemów zasługujących na ochronę ze względu na ich znaczenie w zachowaniu różnorodności biologicznej. Użytkami mogą być zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, bagna, torfowiska, wydmy, nieużytki, kępy drzew i krzewów, starorzecza, wychodnie skalne, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania”;
•    zespołami przyrodniczo-krajobrazowymi są „fragmenty krajobrazu naturalnego lub kulturowego zasługujące na ich ochronę ze względu na ich walory widokowe i estetyczne”.

Według Centralnego Rejestru Form Ochrony Przyrody w kraju obecnie funkcjonuje 177 stanowisk dokumentacyjnych, 7639 użytków ekologicznych i 263 zespołów przyrodniczo - krajobrazowych.
Ich ochrona ściśle koresponduje z prowadzoną wielofunkcyjną gospodarką leśną oraz ochroną bioróżnorodności wynikającą z dokumentów branżowych, jakimi są Zasady Hodowli Lasu czy Instrukcja Ochrony lasu.