Mięta
Nawet dziecko spamięta
do czego służy mięta
nadwodna leśna i polna
zdrowia każdemu doda
żołądek leczy i nerwy
tajemne ziele mięty.

Łucja Danielewska "Fraszki ziołowe"

Szkolenie odbywało się w dniach 02 – 04 lipca br. w enklawie podlaskiego zielarstwa, Gospodarstwie Agroturystycznym „Ziołowy Zakątek" w Korycinach (województwo podlaskie).

Dotknąć, powąchać i posmakować - tak najkrócej można by opisać przebieg szkolenia, którego celem było pogłębianie wiedzy i doskonalenie umiejętności o znaczeniu i wykorzystaniu leśnych surowców niedrzewnych na przykładzie roślin zielarskich. Zielarstwo, w odróżnieniu od ziołolecznictwa, zajmuje się zagadnieniami hodowli, uprawy, zbioru, suszenia, pakowania i przechowywania roślin leczniczych. Uprawa roślin leczniczych może być prowadzona w ogrodzie lub specjalnym gospodarstwie rolnym jako plantacja.

Dobra znajomość teorii jest równie ważna jak praktyka – tak, więc szkolenie rozpoczęliśmy bardzo ambitnie - od serii wykładów obejmujących wiedzę z takich dziedzin jak: etnobotanika, fitoterapia, farmakognozja czy przetwórstwo zielarskie. Wykłady prowadzili pracownicy Katedry Roślin Warzywnych i Leczniczych z Wydziału Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu SGGW w Warszawie: prof. dr hab. Zenon Węglarz i dr Katarzyna Bączek. Dowiedzieliśmy się np.: co to jest aromat, które związki chemiczne decydują o wykorzystaniu leczniczym wybranych ziół, na czym polega zróżnicowanie środowiskowe i gatunkowe dziko rosnących roślin leczniczych oraz jak je uprawiać na plantacjach. Jak się okazuje, około 16-20% rocznej produkcji światowej europejskich ziół należy do Polski, z czego około 80% to zioła pochodzące z upraw (około 60 gatunków), a 20% - ze stanowisk naturalnych. Wiemy, jakie właściwości ma kocimiętka właściwa (Nepeta cataria L.), co to znaczy „czuć do kogoś" miętę i jakie ziółka są pomocne przy schorzeniach gruczołu krokowego - pan profesor w tym przypadku zaleca preparaty z śliwy afrykańskiej.

Ćwiczenia praktyczne rozpoczęliśmy od rozpoznawania gatunków roślin zielarskich w Podlaskim Ogrodzie Ziołowym utworzonym przy „Ziołowym Zakątku". Zgromadzono tu ponad 900 gatunków roślin. W obecności prowadzącego zajęcia, pana Mirosława Angielczyka poznawaliśmy rośliny wykorzystywane przez człowieka dawniej i obecnie w kuchni, lecznictwie, barwierstwie, budownictwie, tkactwie oraz w celach ochronnych i magii. Zajęcia były inspiracją dla pomysłów w działaniach z zakresu edukacji leśnej. Jednym z takich przykładów jest łącząca się z Ogrodem leśna ścieżka edukacyjna - poprowadzona tak by ułatwiać obserwację wybranych roślin w ich naturalnym środowisku.

Prawdziwym sprawdzianem naszej wiedzy i umiejętności były warsztaty tworzenia mieszanek ziołowych, prowadzone przez doświadczone edukatorki z "Ziołowego Zakątka", panie: Natalię i Hannę Gawrysiak. Pod ich opieką tworzyliśmy własne kompozycje herbatek owocowo-ziołowych, przypraw kulinarnych i mieszanek zapachowych. Czy udało nam się właściwie dobrać składniki i spełnią one swoje funkcje ? - uczestnicy szkolenia sprawdzą - już na szczęście w domu. W ramach szkolenia mieliśmy również okazję poznać „sekrety" procesu produkcyjnego firmy zielarskiej "Dary natury".

Użytkowanie runa leśnego, w tym szczególnie modne w ostatnich czasach zbieranie ziół - jest głęboko zakorzenione w tradycji polskiej. Powszechne w Polsce przekonanie, że runo „było, jest i będzie" – przy wszystkich obecnych zagrożeniach, może się jednak okazać błędne. Jeśli gospodarka zasobami leśnymi powinna się opierać na dostrzeganiu całego spektrum korzyści płynących z zasobów ekosystemu leśnego, należy w edukacji przyrodniczo -leśnej aktualizować jej treści i praktyki. Szkolenie pt. „Uboczne użytkowanie lasu w praktyce edukacyjnej i promocyjnej" było bez wątpienia działaniem wprowadzających uczestników w problematykę wynikającą z coraz bardziej popularyzowanej w społeczeństwie idei powrotu do "naturalizmu".