Aktualności Aktualności

Spałowanie i zgryzanie – co to takiego?

Zimą ograniczony dostęp do pokarmu mają nie tylko nasi mali, skrzydlaci przyjaciele, ale również dużo większe zwierzęta, takie jak jelenie, łosie, sarny a nawet żubry.

Brak roślin zielnych i owoców a także utrudniony dostęp do świeżych, soczystych gałązek sprawia, że muszą poszukiwać jedzenia gdzie indziej. Często dochodzi wówczas do takich niekorzystnych z punktu widzenia gospodarki leśnej zjawisk, jak spałowanie czy zgryzanie.

Spałowanie to zdzieranie przez zwierzynę płową (głównie jelenie i łosie) i żubra kory z młodych drzew leśnych (najczęściej sosen, świerków, dębów, jesionów), co powoduje znaczne szkody w drzewostanach. Szkody polegają na kaleczeniu drzew i osłabianiu ich odporności na infekcje np. grzybowe. To zjawisko obniża odporność drzew, może też być bezpośrednią przyczyną ich zamierania. W wyniku łamania się lub zamierania spałowanych drzew powstają w młodnikach luki utrudniające dalszy prawidłowy wzrost i rozwój drzewostanów. Ponadto uszkodzenie drzew ułatwia wnikanie czynników chorobotwórczych, co ma ujemny wpływ na zdrowotność drzewostanów i wartość techniczną drewna. Spałowaniu zapobiegają grodzenia upraw leśnych, smarowanie drzew preparatami zmniejszającymi atrakcyjność kory lub zakładanie na drzewka specjalnych osłon.

Zgryzanie jest to rodzaj szkody wyrządzanej w gospodarce leśnej przez jeleniowate (łosie, jelenie, daniele i sarny) i zającowate, a także żubry, w młodych drzewostanach. Polega ona na zgryzaniu pędów wierzchołkowych siewek lub sadzonek w odnowieniach i zalesieniach. Długość zgryzania pędów zależy od gatunku zwierzęcia, grubości i stopnia zdrewnienia pędu oraz od pory roku. Sarny zgryzają tylko wierzchołki pędów, natomiast daniele, jelenie i łosie znacznie dłuższe ich odcinki. W najmłodszych odnowieniach często zgryzane sadzonki zostają wyrwane z korzeniami. Spowodowane jest to brakiem siekaczy w górnej szczęce jeleniowatych, które podcinają pędy dolnymi siekaczami i szarpnięciem głowy odrywają górną część pędu. Niekiedy wyrywane są całe rośliny, szczególnie wówczas, gdy są słabo zakorzenione. Grubsze pędy są miażdżone trzonowcami. Miejsce zgryzienia pędu charakteryzuje się nierówną i postrzępioną powierzchnią. Jeleniowate wyrządzają szkody przez zgryzanie głównie wśród kilkuletnich drzewek, różnych gatunków lasotwórczych (np. sosna zwyczajna) i domieszkowych. Zgryzanie drzew przez roślinożerne ssaki, przyczynia się do opóźnionego wzrostu młodych drzew, powstawaniu deformacji rozwojowych oraz do obumierania drzew.

w artykule wykorzystano hasła encyklopedii leśnej

By zminimalizować szkody powodowane przez jeleniowate, leśnicy m.in. wykładają drzewa zgryzowe, co zapewnia zwierzętom to, co lubią najbardziej – czyli korę, oraz umieszczają sól w tzw. lizawkach. Żubry, nasze największe ssaki, dokarmiane są w ramach projektu "Rozwój metapopulacji żubra w północno-wschodniej Polsce". Nasilenie szkód zależy jednak od wielu czynników m.in. od liczebności zwierzyny oraz zasobności pokarmowej środowiska, w którym zwierzyna ta bytuje, a także – a może przede wszystkim – od warunków, jakie panują zimą. Może w tym roku zima będzie łagodna?