Pojawia się w okresie od kwietnia do maja. Smardze to grzyby tajemnicze i kapryśne, które nie rosną wszędzie. Można je znaleźć na skraju lasów liściastych. Lubią miejsca wilgotne i piaszczyste. Pojawiają się na pogorzeliskach, miedzach śródpolnych, łąkach. Bywają spotykane w starych sadach i ogrodach, bo odpowiada im towarzystwo jabłoni. Występowanie smardza potwierdzono na prawie wszystkich kontynentach, jednak znalezienie jego owocników w Polsce to nie lada sztuka.

Smardz jadalny, jak wskazuje jego nazwa jest grzybem jadalnym i to w dodatku wyśmienitym w smaku. Niestety w Polsce jest gatunkiem rzadkim i jego zbiór w lesie jest zabroniony (jest objęty ochroną). Zbiór smardzów jest dopuszczalny tylko w ogrodach, uprawach ogrodniczych, szkółkach leśnych oraz na terenach zieleni. Nadaje się jednak do uprawy. Dla jego walorów smakowych można pokusić się o wyhodowanie smardzów we własnym ogrodzie.

Innym wczesnowiosennym grzybem, często mylonym ze smardzem jest piestrzenica. W Polsce najczęściej występują dwa gatunki piestrzenic: Piestrzenica kasztanowata (Gyromitra esculenta) oraz Piestrzenica olbrzymia (Gyromitra gigas). Potocznie nazywana jest „babim uchem”, choć bardziej przypomina orzech włoski lub mózg. Rozwija się na rozkładającym się i zagrzebanym w ziemi drewnie i korze. Bywa spotykana w miejscach, w których został naruszony grunt, takich jak zorana w lesie ziemia, miejsca w lesie o poruszonej ściółce np. podczas zrywki drewna. Piestrzenica kasztanowata preferuje tak jak smardz lasy liściaste, a piestrzenica olbrzymia lasy iglaste, szczególnie sosnowe.

Dawniej piestrzenice uważano za grzyby jadalne. Teraz już wiemy, że grzyby te zawierają toksynę zwaną gyromitryna. Ten organiczny związek chemiczny może uszkodzić wątrobę, nerki, a w skrajnych przypadkach doprowadzić do śmierci. W zależności od gatunku piestrzenicy i miejsca gdzie rośnie zawiera ona różne stężenie gyromitryny.